نحوه طرح دعوای مطالبه سهم الارث
ارث چیست؟
در خصوص اینکه ارث چیست و شامل چه مواردی می شود می توان اینگونه گفت که ارث آن چیزی است که پس از فوت اشخاص به بازماندگان آنها به صورت قهری می رسد و این فوت اعم از فرضی و حقیقی می باشد. ارث به نحوی مترادف ماترک بوده و در واقع اموال و دیونی است که از متوفی بر جای می ماند تا طی روند قانونی به وراث منتقل شود. بنابراین ارث در صورتی معنا پیدا می کند که متوفایی وجود داشته باشد و بحث از ارث در زمان حیات اشخاص اشتباه بوده و وجهه قانونی ندارد.
تقسیم ارث به چه معناست و به چه نحوی صورت می گیرد؟
تقسیم ارث در واقع قسمت کردن اموال متوفی بین وراق به نسبت سهم الارث قانونی آنها می باشد. قانون مدنی در مبحث مربوط به ارث به طبقات و درجات ارث پرداخته است و بیان داشته است که در صورتی فردی مورث محسوب می شود که با متوفی رابطه سببی یا نسبی داشته باشد.
براساس ماده 862 قانون مدنی، اشخاصی که به موجب نسب ارث می‌برند سه طبقه‌اند:
- پدر و مادر و اولاد و اولاد اولاد.
- اجداد و برادر و خواهر و اولاد آنها.
- اعمام و عمات و اخوال و خالات و اولاد آنها.
نکته: با بودن طبقه قبلی از وراث، طبقه بعدی ارث نمی برد، یعنی اگر متوفی دارای پدر و مادر یا فرزند باشد دیگر خواهر و برادر او ارث نمی برند .
نکته : در صورت وجود درجه قبل، درجه مابعد ارث نمی برد یعنی اگر برای متوفی فرزندی باشد، نوه ارث نمی برد.
نکته: درجه نزدیک و طبقه بالاتر مانع از ارث بری درجه دورتر و طبقه بعدی می شود.
علاوه بر خویشان نسبی که در قسمت بالا به آنها اشاره شد خویشان سببی که رابطه آنها ناشی از زوجیت هست نیز از متوفی ارث می برند و مراد از خویشان سببی زن و شوهر می باشد.
نکته: در صورتی زن و مرد از هم ارث می برند که رابطه زوجیت آنها دائم باشد لذا در عقد موقت ارث بری تحقق پیدا نمی کند.
نحوه طرح دعوای مطالبه سهم الارث
دعوای مطالبه سهم الارث زمانی مطرح می گردد که ماترک بجای مانده از متوفی با توافق وراث و یا در صورت عدم توافق، با حکم قطعی دادگاه تقسیم شده است اما یکی از وراث یا وصی و یا … از تحویل سهم الارث به خواهان دعوا امتناع می ورزند (به بیانی ساده دعوای مطالبه سهم الارث فرع بر دعوای تقسیم ترکه می باشد). در مقاله حاضر سعی می گردد به تفصیل در خصوص نحوه طرح دعوای مطالبه سهم الارث که به نوعی از دعاوی مربوط به غصب و تصرفات غاصبانه است (وفق مواد 301، 308، 310، 311 و 312 قانون مدنی) پرداخته شود.
دعوای مطالبه سهم الارث
فردی که خواهان دعوای مطالبه سهم الارث است می بایست در وهله اول ثابت نماید که مورث خویش فوت نموده است که این امر با ارائه گواهی فوت میسر می گردد. مورد دیگر آنکه او مکلف است جهت احراز و اثبات ذینفعی خویش، گواهی انحصار وراثت را نیز در دادخواست خود ارائه نماید. همانگونه که در مقدمه عرض گردید پیش از طرح دعوای مطالبه سهم الارث می بایست تقسیم ترکه (یا ازطریق توافق و یا با حکم دادگاه) انجام گرفته شده باشد. هم چنین می بایست احد از وراث یا قیم و یا … از تحویل سهم‌الارث به خواهان دعوا جلوگیری نموده باشند.
نکات مهم در دعوای مطالبه سهم الارث
1- دعوای مطالبه سهم الارث در زمره دعاوی مالی بوده که هزینه دادرسی نیز مطابق با آن پرداخت می گردد. با توجه به آنکه پیش از طرح این دعوا، تقسیم ترکه انجام پذیرفته است، پس تعیین مرجع صالح برای طرح این دعوا، در زمره موارد مشمول ماده 20 قانون آیین دادرسی مدنی نخواهد بود و حسب مورد، دادگاه محل وقوع مال غیرمنقول یا دادگاه محل اقامت خوانده صالح به رسیدگی می باشند.
2- در دعوای مطالبه سهم الارث نیازی نیست که اسامی تمامی وراث را در ستون خوانده دادخواست، قید نمود بلکه خوانده دعوا صرفاً کسی است که از تحویل سهم الارث خواهان، جلوگیری می نماید اما در دعوای تقسیم ترکه، لازم است که نام تمامی وراث قید گردد.
3- اگر خواهان دعوای مطالبه سهم الارث در ستون خواسته قید نماید که مطالبه سهم الارث یا در صورت تعذر مطالبه قیمت، این خواسته، ظنی یا احتمالی نیست چراکه دو خواسته در عرض هم دیگر قرار نگرفته اند، بنابراین خواسته، مردد نبوده و شامل بند ۹ ماده ۸۴ قانون آیین دادرسی مدنی نمی شود.
4- طرح همزمان دو دعوای مطالبه سهم الارث و تقسیم ترکه به این شرط که احد از وراث، سهم الارث دیگری را در اختیار داشته باشد و از تحویل آن خودداری کند، بلامانع است اما اگر ابتدا پیش از دعوای تقسیم ترکه، دعوای مطالبه سهم الارث مطرح شود، دادگاه مبادرت به صدور قرار عدم استماع دعوا می نماید. اما اداره کل حقوقی قوه قضاییه در نظریه مشورتی شماره 7/1401/24 مورخه 28-04-1401 در پاسخ به سوال «اولاً، دعوای تقسیم ترکه و مطالبه سهم‌الارث با یکدیگر مترادفند یا متفاوت؟ اگر متفاوت و مستقل از یکدیگر هستند، تفاوت این دو در چیست؟ ثانیاً، آیا مطالبه سهم‌الارث همیشه فرع بر تقسیم ترکه است؟ به عبارت دیگر، چنانچه ترکه در نتیجه تراضی یا حکم قطعی دادگاه تقسیم شده باشد؛ اما یکی از وراث سهم ورثه دیگر را تحویل ندهد، آیا دعوای مطالبه سهم‌الارث مصداق دارد؟» بیان داشته است:
«اولاً، دعوای تقسیم ترکه با مطالبه سهم‌الارث متفاوت است؛ در دعوای مطالبه سهم الارث سهم یکی از ورثه در تصرف غیرقانونی وارث دیگر است و از استرداد آن خودداری می‌کند؛ در این صورت، دادگاه با احراز ارکان دعوا، حکم بر الزام خوانده به استرداد سهم‌الارث خواهان صادر می‌کند. ثانیاً، دعوای مطالبه سهم‌الارث الزاماً فرع بر دعوای تقسیم ترکه نیست و همین که وفق ماده 260 قانون امور حسبی مصوب 1319، تصفیه ترکه صورت گرفته باشد، دعوای مطالبه سهم‌الارث قابل استماع است. همچنان که استماع دعوای تقسیم ترکه فرع بر تصفیه ترکه و پرداخت دیون و حقوق بر عهده متوفی و خارج کردن مورد وصیت از ماترک است.»
5- در خصوص تفاوت میان دعاوی تقسیم ترکه و مطالبه سهم الارث می توان اینگونه بیان نمود که اگر پس از فوت مورث، وراث در خصوص تقسیم ماترک با یکدیگر توافقی نداشته باشند، می توانند تقسیم ماترک را از دادگاه خواستار شوند اما دعوای مطالبه سهم الارث علی القاعده زمانی مطرح می شود که یا به تراضی یا به حکم دادگاه، ترکه تقسیم شده است اما احد از وراث یا قیم و یا … سهم‌الارث خواهان دعوا را در اختیار دارد اما به وی تحویل نمی دهد.
6- از آنجایی که وراث پس از فوت میت، مستحق ترکه هستند، اقرار نامه یکی از ورثه مبنی بر دریافت حق موروثی خود در زمان حیات مورث و اسقاط حق آتی در تعلق سهم‌الارث خود، اسقاط مالم یجب (ساقط کردن حقی که به وجود نیامده) تلقی شده و باطل است. در این ارتباط اداره کل حقوقی قوه قضاییه در نظریه شماره 7/1400/1534 مورخه 15-04-1401 در پاسخ به سوال «در صورتی که در زمان حیات مورث، یکی از وراث یک قطعه ملک را به عنوان حصه خود از ترکه دریافت و به موجب سند عادی اقرار کرده باشد که ملک مذکور را به عنوان سهم‌الارث دریافت کرده و حقی بر ماترک ندارد، آیا پس از فوت مورث، ارائه سند مذکور توسط یکی دیگر از وراث در دعوای تقسیم ترکه به دادگاه واجد آثار حقوقی است؟» بیان داشته است:
«اولاً، با توجه به آمره بودن قواعد ارث و تحقق ارث به موت حقیقی یا فرضی و استقرار مالکیت ورثه نسبت به ترکه پس از ادای حقوق و دیون متعلق به ترکه (از جمله موضوع مواد 867، 868 و 870 قانون مدنی و ماده 225 قانون امور حسبی مصوب 1319) و به جهت عدم تحقق عنوان ترکه بر دارایی زمان حیات فرد، دریافت حصه توسط یکی از وراث احتمالی به عنوان سهم‌الارث و اسقاط حق بعدی وی بر سهم‌الارث فاقد اثر حقوقی است. ثانیاً، در فرض سوال احراز صحت توافق و تفسیر آن بر عهده مرجع رسیدگی کننده است و در هر حال چنانچه احراز شود توافق یاد‌شده فاقد اثر حقوقی است، مطالبه سهم الارث از سوی متعهد فرض سوال با منع قانونی مواجه نیست؛ هر چند حسب مورد عین، مثل و یا قیمت مالی که این فرد در زمان حیات مورث به عنوان سهم‌الارث گرفته است، جزو دارایی‌های حین فوت مورث تلقی و سهم‌الارث وراث بر این مبنا محاسبه می‌شود.»
تقسیم ارث در چه صورتی تحقق می یابد؟
تقسیم ارث در صورتی تحقق پیدا می کند که حقوق و دیونی که بر ذمه میت بوده است پرداخت شده باشد هم چنین اینکه هزینه کفن و دفن نیز پرداخت شده باشد.
تقسیم ارث و تفاوت آن با حصر وراثت
حصر وراثت گواهی است که از سوی شورای حل اختلاف صادر می شود که در آن تعداد وراث و سهم آنها مشخص شده است و این گواهی مشتمل بر تقسیم نمی باشد.به همین جهت وراث در صورتی که خواستار تقسیم ارث متوفی می باشند یا می بایست در زمینه تقسیم ارث براساس سهم الارث قانونی توافق نمایند و یا اینکه جهت تقسیم ارث درخواست تقسیم ارث را در دادگاه صالح مطرح نمایند.
آیا امکان محروم کردن ورثه در فرآیند تقسیم ارث وجود دارد؟
سوالی که ممکن است برای خیلی از کابران مطرح شود این است که آیا شخص می تواند قبل از فوتش ورثه آینده خود را از ارث محروم کند؟ در پاسخ به این سوال باید گفت که براساس قانون هیچ کس نمی تواند مانع ارث بری وراث شود و در صورتی که شخصی بخواهد از ارث بری وراث خود ممانعت نماید یا می بایست از طریق وصیت تا یک سوم سبب کاهش میزان ارث ورثه شود یا اینکه از طریق صلح و هبه قبل از فوت نسبت به انتقال اموالش اقدام نماید.
اقسام روش های تقسیم ارث
تقسیم ارث مابین وراث ممکن است به دو روش ذیل صورت گیرد:
- تقسیم ارث با توافق میان وراث:
در صورتی که بین وراث توافقی در خصوص تقسیم ارث براساس سهم الارث قانونی وجود داشته باشد میان آنها توافق نامه ای منعقد می شود و براساس این توافق نامه که به امضای وراث رسیده است سهم هریک از آنها تعیین و پرداخت خواهد شد.
2. عدم توافق و همکاری میان وراث در تقسیم ارث:
با وجود آنکه بعد از فوت فرد اموال و دارایی های باقی مانده به صورت قهری و اجباری به وراث متوفی انتقال می یابد ، گاهی وراث قادر به تراضی و توافق بر سر نحوه تقسیم و مدیریت ارثیه نبوده و در این امر دچار اختلافاتی با یکدیگر می گردند لذا در این صورت برای اینکه تقسیم اموال بین وراث صورت بگیرد می بایست قبل از تقدیم دادخواست جهت تقسیم وراث نسبت به دریافت گواهی انحصار وراثت از شورای حل اختلاف اقدام نمایند و در مرحله بعد در صورت لزوم نسبت به مهر و موم ترکه اقدام نمایند. به دلیل اینکه بین وراث در زمینه تقسیم اختلاف می باشد تحریر و تصفیه ترکه قبل از تقسیم نیز نیاز است، مراد از تحریر ترکه نوشتن صورت اموال و دیون متوفی می باشد که با پرداخت دیون وی تصفیه ترکه حاصل می شود.
پس از طی کردن مراحل فوق الذکر نوبت به طرح دعوای تقسیم ترکه و تقاضای صدور حکم به تقسیم ترکه می باشد. تقسیم ترکه به معنای مشخص نمودن میزان سهم دقیق هر فرد از ارثیه است که هریک از وراث یا چنانچه متوفی اقدام به تعیین وصی نموده باشد می توانند تقاضای این امر را از محاکم قضایی بنمایند. پس از ثبت دادخواست تقسیم ترکه توسط هرکدام از وراثی که خواهان سهم الارث خود هستند، همه ورثه به دادگاه دعوت و به موضوع رسیدگی می شود. اگر چنانچه مال قابل تقسیم باشد سهم هریک از ورثه توسط دادگاه تعیین می شود، در غیر این صورت اموال متوفی به مزایده گذاشته می شود و پس از فروش، سهم هر یک از ورثه که در صندوق دادگستری می باشد بنا به حق السهم به آنان داده می شود. تقسیم مال در مواردی صورت می گیرد که مالیت مال از بین نرود. دادگاه در خصوص ارزش مال و ارزیابی آن از کارشناسان خبره در این خصوص استفاده می کند. در حکم صادره از مرجع صالح سهم الارث هریک از وراث به طور دقیق و معین ذکر می گردد و پس از آن هر یک از وراث می تواند با پرداخت مالیات بر ارث، بدون نیاز به کسب اجازه از سایرین اقدام به فروش سهم خود نماید.
اگر با جستجوی بهترین وکیل ارث رشت به این صفحه وارد شده اید یا اگر برای مساله نحوه طرح دعوای مطالبه ارث کسی را می خواهید که می توان او را زیر عنوان بهترین وکیل در رشت تعریف کرد، همین صفحه را مرور کنید. وکیل راین تمام وکیل های مرتبط با عنوان بهترین وکیل ارث از بهترین وکیل پایه یک کانون وکلا یا وکیل پایه یک دادگستری را در این صفحه لیست کرده ایم تا شما راحت بتوانید در مسائل ارث و ملکی و حقوقی و خود راحت از وکیل کارکشته مشاوره بگیرید .
داریوش صالحی
آقای داریوش صالحی، وکیل پایه یک دادگستری و عضو کانون وکلای دادگستری گیلان و دانش اموخته کارشناسی ارشد دانشگاه تهران است. ایشان از وکلای مجرب در دعاوی ملکی رشت و از با تجربه ترین وکلای شهر رشت در پرونده های ملک و زمین و اختلافات در حوزه قرارداد مشارکت در ساخت و قرارداد پیش فرو ش اپارتمان محسوب می وشوند..
اعتقاد ایشان بر حفظ حقوق موکل با تکیه بر علمی ترین دفاع توامان با حفظ رعایت اخلاق حرفه ای است که توانسته اند کارنامه درخشانی از خود برجای گذارند. بررسی سوابق و حکم های دریافتی در پرونده های مهم موئد این مهم است. عمده تخصص ایشان به شرح ذیل بوده و اگر شما به دنبال وکیل معتمد و با تجربه در شهر رشت هستید می توانید با تعیین وقت و همانگی به دفتر اشان مراجعه و اعطای وکالت نمایید.
حوزه فعالیت وکیل پایه یک داریوش صالحی عبارتند از :
پرونده های ملکی مانند: (الزام له تحویل ملک، خلع ید، الزام به تنظیم سند رسمی، ، الزام به اخذ صورت مجلس تفکیکی، ابطال قرارداد، رفع تصرف عدوانی، فروش ملک مشاع، تخلیه ملک تجاری، دعوای تعدیل اجاره بها و …)
پرونده های حقوقی من الجمله: (چک، سفته، اجرت‌المثل ایام تصرف، تخلیه و اجور معوقه، الزام به تنظیم سند رسمی، سرقفلی، ابطال و یا فسخ قراردادها و یا اسناد رسمی، دعاوی بانکی، قرارداد مشارکت در ساخت، پیش فروش آپارتمان، ابطال رای داوری و دعاوی مرتبط به ارث و …)
پرونده های کیفری با موضوعات (جعل، استفاده از سند مجعول،تعزیرات حکومتی، کلاهبرداری، خیانت در امانت، شرب خمر، مواد مخدر، سرقت، رابطه نامشروع و زنا، فروش مال غیر و..)
پرونده های خانواده از جمله: (مهریه، تمکین،ترک انفاق، نفقه زوجه و فرزند، اجرت المثل ایام زوجیت، طلاق از سوی زوج یا زوجه،طلاق توافقی، استرداد جهیزیه، ملاقات فرزند، الزام به ثبت ازدواج و …)
برای اعطای وکالت و مشاوره به وکیل پایه یک آقای داریوش صالحی یکی از وکلای خوب رشت می توانید با شماره های ذیل تماس و تعیین وقت نمایید.
حضور در دفتر: (صبح) از ساعت 9 لغایت 14( الزاما با تعیین وقت قبلی )
حضور در دفتر: (بعد از ظهر) از ساعت 17
شماره تماس: 09115000134
آدرس دفتر: رشت، میدان لاکانی (دفاع مقدس)، ابتدای بلوار حافظ، بالای بانک رفاه، عمارت لاکانی، طبقه دوم، واحد 6
انسیه یوسف پور
خانم یوسف پور از وکلای باسابقه رشت می باشند که عمده تخصص ایشان در زمینه پرونده های طلاق و مهریه، پرونده های کیفری و ملکی است. دارای مدرک کارشناسی ارشد رشته حقوق خصوصی بوده و در کانون وکلای دادگستری گیلان عضو هستند. خانم یوسف پور با ارائه راه حل های کاربردی موفقیت های قابل توجهی را کسب نموده اند که موجب رضایتمندی موکلین شده است.
ایشان به عنوان یکی از وکلای خبره در رشت در زمینه پرونده های ملکی همچون اثبات مالکیت، خلع ید و …، در پرونده های کیفری همچون کلاهبرداری، سرقت، روابط نامشروع و … و همینطور در دعاوی خانوادگی بسیار حاذق هستند.
حوزه وکالت وکیل خانم انسیه یوسف پور
پرونده های حقوقی : شامل ملکی، خلع ید، ارث و میراث، اثبات مالکیت، رع تصرف عدوانی ، وصول مطالبات ، اجرای قرارداد، ارتفاق ، قرارداد مشارکت در ساخت و غیره
پرونده های کیفری : خیانت ر امانت ، کلاهبرداری، سرقت، انتقال و فروش مال غیر، تخرب مال غیر ، توهین و تهدید، مواد مخدر، مشروبات الکلی، ضرب و جرح و …
پرونده های خانواده : طلاق ، مهریه ، طلاق توافقی، جهیزیه، حضانت ، سرپرستی
جهت اعطای وکالت و بهره مندی از خدمات وکالت و مشاوره خانم انسیه یوسف پور با شماره زیر تماس حاصل فرمایید.
شماره تماس: 09112909434
آدرس دفتر: رشت، میدان لاکانی، ابتدای بلوار حافظ، جنب بانک رفاه، عمارت لا کانی، طبقه دوم، واحد 6
